Autómata (2014)

Korte Inhoud
De film speelt zich af in de toekomst met de wereld op de rand van een ecologische ineenstorting. De wetenschap staat op het punt om haar droom te realiseren met het creëren van kunstmatige intelligentie. Jacq Vaucan, een veiligheidsagent van ROC Robotics Corporation, onderzoekt routinematig een zaak over het manipuleren van een robot. Zijn ontdekking blijkt ingrijpende gevolgen te hebben voor de toekomst van de mensheid.

Genre : SF/Thriller
Land : Spanje/Bulgarije

Cast :
Antonio Banderas : Jacq Vaucan
Birgitte Hjort Sørensen : Rachel Vaucan
Melanie Griffith : Dr. Dupre

Regisseur : Gabe Ibáñez

Mijn mening

“To die, you got to be alive first.”

De toekomst van onze geliefde aardbol ziet er niet echt rooskleurig uit zoals Hollywood het ons de laatste tijd voorstelt. Als ik een willekeurige graai doe in de grabbelton van apocalyptische films van het laatste jaar, dan krijg je een uitgebreide keuze uit een waaier van mogelijke ellende en rampen die de mensheid te verduren krijgt. In “Elysium” zien we een ultra overbevolkte aarde waarvan de natuurlijk bronnen totaal uitgeput zijn en waar de superrijken een plaatsje hebben gekregen op het ruimtestation Elysium en in luxe verder leven. “The Giver” gaat over een maatschappij die zich na een grote oorlog teruggetrokken heeft in communes waar gevoelens en herinneringen verbannen zijn. “The Colony” en “Snowpiercer” laten een totaal ondergesneeuwde wereld zien die ontstaan is door mislukte experimenten om het klimaat onder controle te krijgen. In “Oblivion” was er een jarenlange oorlog met buitenaardse wezens genaamd Scavs met een in puin herschapen wereld tot gevolg. “The Divide” heeft een nucleaire oorlog als boosdoener (juist zoals in “How I live now”). “World War Z” laat een wereldwijde plaag zien waardoor mensen in bloeddorstige zombies veranderen. Een meteoor zorgt voor het einde in “Seeking afriend for the End of the World”. In “Goodbye World” en “Dragon Day” zijn het dan weer computervirussen die de maatschappij laten ineenstorten. “Divergent” en “The Hunger Games” zijn de meest bekende films die een futuristische dystopia tonen waar de overlevenden in klassen zijn ingedeeld. Je ziet, er is keuze genoeg om de mensheid naar de verdoemenis te helpen.

“Autómata” speelt zich af in de griezelig nabije toekomst, namelijk het jaar 2044, en de Aarde is herschapen in een onbewoonbare radioactieve woestijn dankzij zonnestormen. Hierbij werd het grootste gedeelte van de wereldbevolking uitgeroeid (98% om precies te zijn) en zijn er nog een kleine 21 miljoen overlevenden die zich gevestigd hebben in steden. Steden die ommuurd zijn en voorzien zijn van een modern systeem om de inwonende te beschermen tegen radioactieve regen en stormen. Dit alles werd opgebouwd dankzij miljoenen robot (Pilgrims), gefabriceerd door het bedrijf ROC, die allen aan een protocol werden onderworpen : geen letsel toebrengen aan een levend wezen en een robot mag zichzelf niet repareren of verbeteren. Het heeft wat weg van Isaac Asimov’s wetten van de robotica. En zoals te verwachten valt, zijn deze wetten er ook om overtreden te worden.

Natuurlijk overvalt je het gevoel van herkenning na een tijdje. Zichzelf ontwikkelende robots die te kampen krijgen met een bepaald bewustzijn in een futuristische vervallen wereld. Zowel het principieel gedachtegoed als de look and feel doen onmiddellijk denken aan “Blade Runner”. Een donkere, naargeestige stad waar de weerberichten informatie spuien over de radioactiviteit van de regen en holografische beelden van halfnaakte dames geprojecteerd worden. Zelfs de plastieken overjassen zoals in “Blade Runner” worden gerecycleerd. Alleen de paraplu’s met een TL-Lamp als steel ontbraken nog. Er is een regressie op gebied van technologie wat zich uit in het gebruik van redelijk oubollig uitziende printers. Dat staat dan weer in schril contrast met de spitstechnologie die gebruikt wordt voor de dienstdoende robots, de holografische projecties en futuristisch uitziende 3D televisie. Op creatief vlak is er wel een merkbare regressie want de televisieshow zag er toch maar abominabel slecht en inhoudsloos uit.

Jacq Vaucan (Antonio Banderas) is een verzekeringsinspecteur die in dienst van ROC bepaalde gevallen met rebellerende en haperende robots onderzoekt en nagaat of er geen fraude wordt gepleegd (zoals in de openingsscène met het doodgeknuffeld hondje). Jacq is een inspecteur met een burn-out die liefst van al met zijn hoogzwangere vrouw deze deprimerende stad wil verlaten en richting kust wil trekken. Een zorgeloos bestaan bij de oceaan, waarover hij tijdens stressrijke momenten visioenen heeft (waarschijnlijk uit zijn jeugd), waar je stellig van overtuigd kunt zijn dat die er niet meer is in deze woestenij. De hele ellende begint nadat ene zekere Wallace (Dylan McDermott), ultra harde politieagent of premiejager (niet echt duidelijk), een robot naar de eeuwige jachtvelden stuurt d.m.v. een gericht schot dwars door het meloenvormig hoofd van de Pilgrim nadat blijkt dat deze aanpassingen deed aan zichzelf. De firma ROC vraagt Jacq om dit geval te onderzoeken want als er iets is waar deze multinational een gruwelijke hekel aan heeft, dan zijn het wel zichzelf reparerende robots.

Het eerste deel wist me enigszins te bekoren en was, ondanks de gelijkenissen met eerder uitgebrachte SF’s, voortreffelijk in beeld gebracht. Het overheersende chaotische gevoel en uitzichtloosheid van een afbrokkelende maatschappij. Een schitterende schets van hoe schijnbaar gehoorzame robots een deel uit maken van de mensheid. Getuige hiervan was het moment waarop de bewuste robot een diepgaand onderzoek onderging. Het was als het ware precies het onderzoek van een menselijk slachtoffer, compleet met ontbrekende,vernielde delen en levenssappen die er vanaf dropen. Het tweede gedeelte was inspiratieloos en letterlijk en figuurlijk te droog. Er zaten enorme plotgaten in en onlogische zaken. Het leek wel alsof de scenaristen zelf niet meer goed eraan uitkwamen of beseften welke richting uit te gaan. Een gemiste kans.

Banderas, ditmaal compleet glad geschoren en met een vermoeide blik acterend, kon overtuigen in de eerste helft, maar moest enorm zijn best doen om het geheel overeind te houden. De bijkomende rollen varieerde van nietszeggend tot overtollig. Alleen het design van de robots, die veel weg hadden met die uit “Terminator 2: Judgment day” en niet de griezelige gelijkenis met de mens hebben zoals in “Blade Runner”, waren in mijn ogen geslaagd. Een samenraapsel van mechanische onderdelen en hoogtechnologische elektronica en microprocessoren waarop een hoofd in de vorm van een meloen prijkt. Sommigen zoals Cleo hebben zelfs strategisch geplaatste kunststof onderdelen om het vrouwelijke aspect te onderstrepen. Cleo was trouwens de meest amusante waarde in deze toch doemdenkerige SF. Dylan McDermott was een groot vraagteken wat betreft zijn functie in het complete verhaal en maakte zoveel indruk op mij als in “Freezer”. Geen dus. Birgitte Hjort Sorenson, Melanie Griffith en Robert Forster worden herleid tot figuranten die eigenlijk aan het geheel niet veel bijdragen.

Ik had wel enkele bedenkingen naderhand. Waarom zo destructief de stekker uittrekken bij een Pilgrim die zich niet meer veel van het protocol aantrekt, terwijl het doodsimpel is (met één druk op een knop) om zijn kernel te verwijderen (waarschijnlijk niet indrukwekkend genoeg). Vreemd dat aaseters in de onherbergzame,hoogst radioactieve woestenij toch overleven. Blijkbaar ging hun evolutie wel met rasse schreden vooruit, zodanig dat ze zich in korte tijd hebben aangepast. En het prijsschieten vanaf de beschermingsmuur op individuen die proberen te overleven in de onbeschermde zone (de kans op overleven is toch nihil) leek me ook redelijk banaal en zinloos. Maar ondanks deze kleine bedenkingen is dit een SF pur sang zonder al te veel tierelantijntjes en met een perfect gecreëerde atmosfeer waarbij de nadruk ligt op sfeerscheppen i.p.v. CGI. De robots zien er adequaat uit en verplaatsen zich als gedeukte en vervuilde machines, soms efficiënt en soms onhandig, waardoor de fysieke gelijkenis frappant is met dat van hun menselijke tegenhangers. Het einde is wel clichématig hoog, maar paste wel uiteindelijk bij het geheel. Een open einde met onbeantwoorde vragen en een afsluitend beeld dat me deed denken aan een gezelschap dat “The Yellow brick road” volgt op weg naar een hart, verstand of gewoonweg het antwoord op de vraag “Wie ben ik ?”. Wie zal het weten …