Ex Machina (2015)

Korte Inhoud
Caleb, een 26-jarige programmeur die werkzaam is voor het grootste internetbedrijf ter wereld, wint een wedstrijd waarbij hij een week mag doorbrengen in het buitenverblijf van Nathan, de teruggetrokken CEO van het bedrijf. Wanneer Caleb echter aankomt op de afgelegen locatie, ontdekt hij dat hij moet deelnemen aan een vreemd en fascinerend experiment waarin hij te maken krijgt met de eerste echte kunstmatige intelligentie, ondergebracht in het lichaam van een mooi robotmeisje.

Genre : SF/Thriller
Land : UK

Cast :
Oscar Isaac : Nathan
Domhnall Gleeson : Caleb
Alicia Vikander : Ava

Regisseur : Alex Garland

Mijn mening

"The challenge is not to act automatically. It's to find an action that is not automatic. From painting, to breathing, to talking, to fucking. To falling in love... "

Als er iets is dat me werkelijk fascineert dan is het wel de vraag of we ooit in staat zullen zijn om artificiële intelligentie te ontwikkelen. Elke film met dit onderwerp hebben bij mij sowieso een streepje voor en kunnen al rekenen op mijn onvoorwaardelijk enthousiasme. Ik weet niet hoe het komt en wat me er nu zo direct in aantrekt. Is het de nieuwsgierigheid of het ooit iemand zal lukken om zulk een machine te ontwikkelen ? Is het inderdaad zo dat artificiële intelligentie de ondergang van de mensheid betekent, zoals sommige vooraanstaande wetenschappers beweren (zoals Hawking onder andere) ? Zal zo’n zelf redenerende machine echt capabel zijn om gevoelens te tonen en op een menselijke manier te reageren ? Als dan ook nog eens de verpakking van dit artificieel intelligent wezen er naar mijn gevoelens smakelijk uitziet, dan kan het hele spektakel sowieso niet meer stuk.

De lijst van films met dit onderwerp is ondertussen al redelijk uitgebreid : van “Blade Runner” tot “AI”, “I Robot” en “Short Circuit”, “Robocop” en recent “Chappie”. Zelfs Pixar’s “Wall-E” past in het rijtje. De recentste films die me het meeste aanspraken waren “The Machine” en vanzelfsprekend “Her”. Bij deze laatste is het dan wel een zwoele, verleidelijke stem die het artificieel intelligent gedachtegoed moet verdedigen. Spijtig genoeg zijn de meeste films wel uitstekend materiaal voor de onheilsprofeten in deze wereld om aan te tonen dat A.I. niet bepaald iets is waar we op staan te wachten. Meestal loopt het vreselijk verkeerd af en keert de verworven intelligentie zich tegen de menselijke ontwerpers om op die manier de machtsbalans hun richting te laten kantelen. Volgens mij is dit het ultieme bewijs van A.I. maar tegelijkertijd zal zo’n afloop ook niet de bedoeling zijn. “Ex Machina” is dan ook geen uitzondering op deze regel.

Alles begint wanneer Caleb (Domhnall Gleeson) op het einde van de week een mailtje krijgt dat hij gewonnen heeft en een weekje mag logeren bij de baas van het concern “Blue Book” waar hij werkt. Het moment dat hij op het immense landgoed arriveert en binnentreedt in de modern ingerichte ondergrondse woning van Nathan (Oscar Isaac), weet hij nog niet dat hij is geselecteerd om de laatste creatie van Nathan te onderwerpen aan uitvoerige testen. Hij wordt voorgesteld aan Ava (Alicia Vikander) die door de excentrieke miljardair werd ontworpen en krijgt 5 dagen de tijd om aan de hand van Turing-testen te onderzoeken of Ava inderdaad menselijke gevoelens bezit en gebruikt. Maar alles lijkt niet zoals het is en op een bepaald moment vraag je je eigenlijk af wie er nu uiteindelijk op de testbank wordt gelegd !

Als je de film in zijn geheel bekijkt, zal je niet snel concluderen dat dit een low budget film is en dat men er toch in geslaagd is, ondanks het lage budget, om een indrukwekkend omgeving en sfeer te scheppen. Het ultramoderne stulpje van Nathan is voorzien van hightech snufjes en ziet er strak, sober,koel en steriel uit voorzien van een ingenieus verificatiesysteem, designmeubels her en der en sfeerverlichting dat automatisch of via voice-control geactiveerd wordt. Er werd een intern video-monitoring installatie voorzien en blijkbaar werd er een fortuin uitgegeven aan de stroomvoorziening, alhoewel deze het toch blijkbaar af en toe laat afweten. En dan is er het fenomeen Ava die er griezelig uitziet als een ronddwalende robot, ondanks dat je beseft dat dit gespeeld werd door een actrice, compleet met door gesofisticeerde bedrading voorziene armen en een schedel dat deels voorzien is van een menselijk uitziend gelaat en verder ook een elektronisch systeem toont. De demonstratie van hoe het brein er uitziet heb ik tot nu toe nooit eerder in een SF gezien. Het getuigt van een originele kijk op het effectieve ontwikkelingsproces van AI waarbij ook nog eens de link wordt gelegd met search-engines en sociale media.

Het volgende punt zijn de vertolkingen. Deze beperken zich natuurlijk tot de 3 hoofdpersonages : Nathan, Caleb en Ava. Oscar Isaac weet op een uiterst overtuigende manier Nathan te portretteren. Een fenomenaal intellectueel personage die zich van de bewoonde wereld heeft afgezonderd. Dit volledig isolement heeft voor redelijk bizarre trekjes gezorgd. Van meet af aan heb je het gevoel dat er iets scheelt en toont Nathan een dreigende houding. Zijn onvoorspelbare gemoedstoestanden, het alcoholverbruik en zijn redelijk seksuele perversiteiten maken van dit genie een labiel uitziend persoon. De zogenaamde prijswinnaar Caleb, gespeeld door Domhnall Gleeson die eerder ook al schitterde in “About time”, lijkt enerzijds te beschikken over een rationeel verstand en anderzijds lijkt hij nogal naïef. De dialogen tussen hem en Nathan bevinden zich op hoog filosofisch niveau en handelen merendeels over de hiaten die ontstaan bij het creëren van kunstmatig leven. Daarnaast voert Caleb hoogst interessante gesprekken met Ava. En dit personage maakte op mij de meeste indruk. Alicia Vikander, professioneel balletdanseres en ook al te zien in het (voor mij) mindere “Seventh Son”, slaagt er in, met behulp van de toegepaste CGI, om er uit te zien als een levensechte cyborg. De verbaasde gezichtsuitdrukking en de voorzichtige loopbewegingen zijn maar enkele van de uiterst sublieme uitvoeringen wat haar geloofwaardig maakt als Ava.

Wat resteert is de verhaallijn en plot dat in deze SF werd verwerkt. Ontegensprekelijk is het een psychologische thriller waarbij iedereen blijkbaar er een verborgen geheime agenda op nahoud vol geheimen en manipulatieve beweegredenen. En om eerlijk te zijn was de ontknoping een beetje een teleurstelling. De aanloop is echter magnifiek, ondanks een aantal bedenkingen. Het leek me vooreerst ongeloofwaardig dat Nathan, ondanks zijn intellectueel niveau, zo iets zou kunnen ontwikkelen op zijn eentje. Dat betekent dat hij ook uitermate op de hoogte is van ander wetenschappelijke takken (chemie, mechanica, elektronica, biochemie …). En ik veronderstel toch dat hij ooit al eens gehoord heeft over de wetten van Isaac Asimov en als voorzorgsmaatregel dit had voorzien. Zoals in “Her” is men hier getuige van een relatie tussen het menselijke en het semi-menselijke, behalve dat bij Ava de accentueringen van haar vrouwelijke vormen in haar voordeel werkten. En Ava gebruikt deze kwaliteiten zoals haar menselijke geslachtsgenoten om haar doel te bereiken. Als dat geen A.I. is ?